АҚШ Украинага Россия ичкарисидаги энергетика объектларига зарба беришда ёрдамлашмоқда

Фото: Magyarbirds / Reuters / Scanpix / LETA

АҚШ ҳукумати 2025 йил ёз ўрталаридан бери Украинага мамлакат қуролли кучлари Россия ҳудудидаги энергетика объектларига зарба бериши учун зарур бўлган разведка маълумотларини тақдим этиб келмоқда, деб хабар берди Financial Times газетаси 12 октябр куни. Нашрнинг Украина ва АҚШдаги манбалари АҚШ разведкаси Киевга фронт чизиғидан узоқда жойлашган нефтни қайта ишлаш заводларига ҳужум қилиш имконини берган маълумотларни улашганини айтди. FT суҳбатдошлари буни Қўшма Штатларнинг Россия иқтисодиётини заифлаштириш ва Владимир Путинни музокаралар столига ўтиришга мажбурлаш учун мувофиқлаштирилган уриниши деб атади.
Газета манбаларига кўра, Америка разведкаси Киевга Украина қуролли кучларининг зарбдор дронлари йўналишлари, баландлиги, вақти ва парвоз тактикасини шакллантиришга ёрдам кўрсатади, бу эса дронларга Россия ҳаво ҳужумидан мудофаасидан қочиш имконини беради.

Нашрнинг уч суҳбатдоши Вашингтон режалаштиришнинг барча босқичларида яқиндан иштирок этаётганини таъкидлади. Америкалик мулозимлардан бирининг айтишича, Украина узоқ масофали зарбалар учун нишонларни ўзи танлайди, Вашингтон эса бу объектларда қандай заифликлар борлиги ҳақида разведка маълумотларини тақдим этади. Шу билан бирга, бошқа манбалар таъкидлашича, Украина қуролли кучлари учун айрим нишонларни АҚШ ҳам белгилаб бермоқда.
Газетанинг таъкидлашича, АҚШ разведка маълумотларини Украина билан баҳам кўришни икки давлат президентлари Доналд Трамп ва Володимир Зеленскийнинг июл ойи бошидаги телефон мулоқотидан кейин бошлаган. Financial Times июл ойида Трамп суҳбат чоғида Зеленскийдан Украина қуролли кучларининг Москва ёки Санкт-Петербургга зарба бера олиш имкониятига қизиқиб савол берганини эслаган. Украина президенти ўшанда агар АҚШ узоқ масофали қуроллар тақдим этса, бу амалга ошиши мумкинлигини айтганди.

Оқ уй FT’нинг ўша хабарига изоҳида газета «клик учун сўзларни контекстдан суғуриб олиши»ни билдирганди. Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Левитт Трамп «шунчаки савол бергани, кейинги қотилликларни рағбатлантирмагани»ни таъкидлаганди. Трампнинг ўзи эса намойишкорона тарзда Зеленскийни Москвага ҳужум қилишдан қайтарганди.

Июл ойидаги телефон суҳбатидан кўп ўтмай, Киев Америка разведкасидан янги даражадаги детализацияга эга маълумотларни ола бошлади, дейди FT’га Украинанинг узоқ масофали дронлари операциялари билан таниш бўлган тўрт киши. Бу маълумотлар Киевга Россия ҳаво ҳужумидан мудофаа кучларининг аниқроқ харитасини тузиш ва зарбалар йўналишларини белгилаш имконини беради.

Август ва сентябр ойларида Украинанинг Россия нефт-газ объектлари ва қувурларига зарбалари суръати ошди. FT келтирган Energy Aspects тадқиқот гуруҳи маълумотларига кўра, Украина Россиядаги 38 та нефтни қайта ишлаш заводидан камида 16 тасига зарба берган, уларнинг баъзилари бир неча бор нефтни қайта ишлашда узилишларга олиб келган. Етказилган зарар туфайли Россия дизел ёқилғиси экспортини қисқартирди ва импортга қарамлик кучайди.
Вашингтон узоқ вақтдан бери Украинага босиб олинган ҳудудлардаги Россия ҳарбий нишонларига зарба беришда ёрдам бериш учун Киев билан разведка маълумотларини баҳам кўриб келади, шунингдек, Россиянинг зарбалари ҳақида олдиндан огоҳлантиради. Шу билан бирга, АҚШ расмийлари Украинанинг Россия энергетика объектларига зарбаларида бевосита иштирок этганини расман тан олмайди.

Володимир Зеленский 8 октябр куни Украина «АҚШ разведкаси билан, биринчи навбатда, ўзини ҳимоя қилиш учун», яъни Россия зарбаларидан ҳимояланиш учун ҳамкорлик қилаётгани ҳақида гапирди. Оқ уй вакили FT’га изоҳида агар Трамп президент бўлганида Россия-Украина уруши бошланмаган бўлиши ҳақидаги тезисни такрорлаган ва у ҳозирда «урушни тўхтатишга ҳаракат қилаётгани»ни таъкидлаган. Миллий разведка директори бошқармаси ва Мудофаа вазирлиги изоҳ беришдан бош тортган.
Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песков октябр ойи бошида АҚШ ва НАТО «мунтазам равишда» Украинага разведка маълумотларини, жумладан, Россия энергетика объектларига зарба бериш учун ҳам тақдим этаётгани «аниқ» эканини айтганди.