АҚШ Яқин Шарқдаги ҳарбий мувозанатни ўзгартириши мумкин

АҚШ Президенти Дональд Трамп маъмурияти Саудия Арабистонининг 48 та F-35 ҳарбий самолётини харид қилиш ҳақидаги сўровини кўриб чиқмоқда. Бу ҳақда икки манбасига таяниб, “Reuters” агентлиги хабар берди. 

Маълум қилинишича, мултимиллиард долларлик потенциал келишув Пентагондаги муҳим босқичдан ўтган – бу қарор валиаҳд шаҳзода Муҳаммад бин Салмоннинг АҚШга ташрифи арафасида қабул қилинган.

Бундай келишув Вашингтон сиёсатида жиддий бурилиш бўлиб, Яқин Шарқдаги ҳарбий мувозанатга таъсир кўрсатиши ва Исроилнинг “сифат жиҳатидан устун ҳарбий афзаллиги” сиёсати доирасида янги баҳсларни келтириб чиқариши мумкин.

Манбаларнинг айтишича, Саудия Арабистони бу йил бошида Президент Трампга тўғридан тўғри мурожаат қилган ва Lockheed Martin компаниясининг F-35 учоқларига узоқ йиллардан бери қизиқиш билдириб келаётганини билдирган. Пентагон ҳозирда 48 та замонавий самолётни сотиш имкониятини муҳокама қилмоқда. Ҳозирча сўровнинг аниқ ҳажми ва унинг мақоми маълум қилинмаган

Икки нафар АҚШ расмийсининг таъкидлашича, ҳали қатъий қарор қабул қилинмаган – келишувни амалга ошириш учун ҳукумат даражасидаги бир неча босқич, Трампнинг шахсий маъқуллови ва Конгресс хабардорлиги талаб этилади.

“Пентагоннинг сиёсий бўлими мазкур келишув устида бир неча ой ишлаган ва ҳужжат Мудофаа вазирлиги даражасига етган”, деди манбалардан бири. 

АҚШ одатда Яқин Шарққа қурол сотишда Исроилнинг ҳарбий устунлигини таъминлаш принципига амал қилади – бу Исроилга араб давлатларига қараганда илғорроқ қуроллар етказиб бериш кафолатини беради.

F-35 — душман радарларидан яшириниш имконини берувчи стелс технологияси билан жиҳозланган дунёдаги энг илғор қирувчи самолёт ҳисобланади. Исроил бу самолётни қарийб ўн йилдан бери қўллаб келмоқда ва ҳозирча ушбу тизимга эга бўлган Яқин Шарқдаги ягона давлатдир.

Саудия Арабистони – АҚШ қуролларининг энг йирик харидори, узоқ вақтдан бери ҳаво кучларини модернизация қилиш ва хусусан, Эрон таҳдидига қарши туриш мақсадида F-35 самолётларини олишга интилиб келаётган эди. Валиаҳд шаҳзода бин Салмон ташаббуси билан 2030 йилгача бўлган мудофаа ислоҳотлари доирасида мамлакат иккита F-35 эскадрильяси тузишни режалаштирмоқда.

Трамп маъмурияти Саудия билан ҳарбий ҳамкорликни чуқурлаштириш тарафдори эканлигини бир неча марта билдирган. Саудиянинг ҳаво кучлари ҳозирда Boeing F-15, Европа Tornado ва Typhoon самолётларини қўллайди.

F-35 масаласи илгари кенг дипломатик музокараларга ҳам боғлиқ бўлган. Байден маъмурияти даврида Саудияга F-35 сотиш эҳтимоли Ар-Риёднинг Исроил билан муносабатларни нормаллаштириши ҳақидаги келишув билан боғланган эди, аммо бу жараён тўхтаб қолган.

Трамп ҳокимиятга қайтгач, Саудия билан қурол савдосини устувор йўналиш қилиб белгилади. Май ойида АҚШ Саудия билан 145 миллиард долларлик қурол битимини имзолаган бўлиб, Оқ уй буни “Вашингтон тарихидаги энг йирик мудофаа ҳамкорлик келишуви” деб атаган.